ΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ «ΕΘΝΗ» - ΓΙΑΤΙ Ο ΤΙΤΟ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΤΟΥΣ «ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ» (ΚΑΙ ΤΟ «ΕΘΝΟΣ ΤΩΝ ΒΟΣΝΙΩΝ») - ΤΙ ΑΠΟΔΕΧΤΗΚΑΝ ΚΑΙ ΤΙ ΟΧΙ ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ - ΟΙ «ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΛΑΒΟΦΩΝΟΙ» ΚΑΙ ΟΙ «ΓΡΑΙΚΟΜΑΝΟΙ»
ανάλυση του ΑΡΓΥΡΗ ΠΑΓΑΡΤΑΝΗ
Κάλλιο αργά, παρά ποτέ. Έπρεπε να περάσει περίπου ένας μήνας ενδελεχούς ανάλυσης και διαπραγματεύσεων, για να καταλάβει ένα μέρος των Ελλήνων ότι το κυριότερο πρόβλημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί δεν είναι τόσο
το όνομα του γειτονικού κρατιδίου, αλλά το πώς θα ονομάζεται η εθνοτική ομάδα που αποτελεί την πλειοψηφία! Ακόμα κι αν οι γείτονες συμφωνούσαν να ονομάσουν τη χώρα τους «Βαρδαρία» ή «Δαρδανία» ή οτιδήποτε άλλο, αν επιμείνουν να ονομάζουν τους εαυτούς τους Μακεδόνες σκέτο η ελληνική πλευρά θα έχει κάνει μια τρύπα στο νερό!
Την ημέρα του δεύτερου συλλαλητηρίου για τη Μακεδονία, που θα γίνει στην Αθήνα και αναμένεται να έχει μεγαλύτερη συμμετοχή (και… τηλεοπτική κάλυψη) από το πρώτο, η στήλη ανάμεσα στους επαίνους και στα αναθέματα θα επιλέξει τον… τρίτο δρόμο: Μια βουτιά στην Ιστορία, που αποδεικνύει ότι οι ασαφείς όροι «Μακεδονία» και «Μακεδόνες» στον προσδιορισμό των σλαβόφωνων κατοίκων της περιοχής, ήταν για δεκαετίες απολύτως αποδεκτός και για τις τρεις κρατικές δυνάμεις που διεκδίκησαν την γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία). Και έγινε αποδεκτός όχι σαν σίγουρη λύση, αλλά σαν… εκκρεμότητα, σαν «το μη χείρον βέλτιστον», που άφηνε υποσχέσεις για περαιτέρω ανακατατάξεις στο μέλλον…
Οι κινήσεις της Βουλγαρίας
Κατ’ αρχάς, δυστυχώς για τους γείτονές μας, ακόμα και τα ιστορικά περιστατικά που επικαλούνται ως απαρχή της κρατικής τους οντότητας (εξέγερση του Ίλιντεν και Δημοκρατία του Κρούσοβο) δεν κάνουν λόγο για «μακεδονικό έθνος», αλλά για «λαούς που κατοικούν τη Μακεδονία». Περιστατικά που αποδίδονται σωστά στα βουλγαρικά συμφέροντα στην περιοχή, που ήθελαν να δημιουργήσουν επαναστατικό τετελεσμένο για να προσαρτήσουν όλη την περιοχή της Μακεδονίας. Μην ξεχνάμε ότι το ίδιο έκαναν το 1885, όταν «ενσωμάτωσαν» στη Βουλγαρία την περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας, παρά το γεγονός ότι οι βουλγαρικής καταγωγής κάτοικοί της ήταν σαφώς λιγότεροι από τους μισούς…
Αυτούς τους ανθρώπους που μιλούσαν κυρίως το σλαβόφωνο ιδίωμα στην περιοχή της Μακεδονίας (φυσικά οι περισσότεροι ήταν δίγλωσσοι) ο κάθε λαός προσπαθούσε να τους προσεταιριστεί με το δικό του τρόπο στις αρχές του 20ου αιώνα, τότε που δεν υπήρχαν ακόμα σύνορα και όλη η περιοχή ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για τους Βούλγαρους αυτοί οι άνθρωποι θεωρούνται απόλυτοι συμπατριώτες τους, επειδή μιλάνε μια συγγενή γλώσσα. Οι Σέρβοι τους θεωρούν «Σλάβους» ρευστής εθνικής συνείδησης (κάτι που επίσης ισχύει, αφού μόνο κάποιοι απ’ αυτούς είχαν δεχτεί βουλγαρικά σχολεία στα χωριά τους και είχαν προσχωρήσει στη βουλγαρική εξαρχία).
«Έλληνες σλαβόφωνοι» ή «Γραικομάνοι»
Όσο για την Ελλάδα, αυτή στεκόταν περισσότερο στην θρησκευτική τους συνείδηση και έκανε σαφή διαχωρισμό μεταξύ των «εξαρχικών», δηλαδή των κατοίκων που είχαν δεχτεί τους επισκόπους και τους παπάδες της βουλγαρικής εξαρχίας, και των «πατριαρχικών», δηλαδή αυτών που παρέμειναν πιστοί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτοί οι άνθρωποι ονομάστηκαν από εμάς «Έλληνες σλαβόφωνοι», ενώ οι Βούλγαροι τους αποκαλούσαν υποτιμητικά «Γραικομάνους», δηλαδή… μιμητές των Ελλήνων χωρίς να είναι Έλληνες!
Το πόσοι ήταν οι ελληνικής συνείδησης σλαβόφωνοι και πόσοι οι βουλγαρικής αποτέλεσε εξαρχής σημείο τριβής. Είναι τόσο αντιφατικά τα στοιχεία των απογραφών, είτε από τις επίσημες οθωμανικές πηγές, είτε από αξιωματούχους της εποχής, που είναι φανερό ότι ο καθένας προσπαθούσε να προωθήσει τα συμφέροντά του μέσω του μαγειρέματος αυτού του αριθμού, διότι έδινε την πλειοψηφία στην περιοχή, άρα και το θεωρητικό «δικαίωμα» κυριαρχίας της…
Το σχέδιο του Τίτο
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, οπότε καθορίστηκαν τα σύνορα, και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα πράγματα ξεκαθάρισαν. Οι Γιουγκοσλάβοι του Τίτο κατάλαβαν ότι η διαδικασία σερβικής αφομοίωσης που είχαν επιχειρήσει δεν απέδιδε. Από το να τους ονομάσουν «Βούλγαρους», λοιπόν, προτίμησαν το «Μακεδόνες». Ο Τίτο, άλλωστε, το έκανε την ίδια στιγμή και στη Βοσνία, όταν «ανακάλυψε» το… έθνος των Βοσνίων, που δεν είναι τίποτε άλλο από μουσουλμάνοι Σλάβοι. Με τον όρο «Μακεδόνες» ο Τίτο πετύχαινε δύο τρυγόνια μ’ ένα σμπάρο: Και εξουδετέρωσε οποιαδήποτε βουλγαρική πίεση για μειονότητα μέσα στη χώρα του, αλλά και μέσω της προπαγάνδας άφηνε υποσχέσεις για μελλοντική επέκταση της Γιουγκοσλαβίας προς νότο, λόγω της «Αιγιακής Μακεδονίας»…
Το «ναι μεν αλλά» των Βουλγάρων
Οι Βούλγαροι, ηττημένοι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (και απογυμνωμένοι από τις περιοχές που πρόσκαιρα κατείχαν, δηλαδή την περιοχή της Θράκης και Ανατολικής Μακεδονίας στην Ελλάδα, αλλά και του κρατιδίου) αναγκάστηκαν να αποδεχτούν τον όρο Μακεδονία ως… αναγκαίο κακό. Από το να εξαναγκαστούν οι κάτοικοι να δηλώσουν Σέρβοι (κάτι που υπήρχε ως σκέψη, και μάλιστα είχε συζητηθεί επισήμως) καλύτερα το «Μακεδόνες», που έδινε μια υπόσχεση ανακατανομής των συνόρων στο μέλλον. Γι’ αυτό και η Βουλγαρία έσπευσε να αναγνωρίσει το κρατίδιο ως «Μακεδονία» σκέτο, αλλά δηλώνει σαφώς ότι δεν δέχεται να ονομάζεται ο λαός «Μακεδόνες».
Και η Ελλάδα; Έχοντας απαλλαγεί από την βουλγαρική κατοχή και πιεζόμενη (τουλάχιστον μετά το 1948) από τους Συμμάχους της να μην δημιουργεί προβλήματα στο γιουγκοσλαβικό καθεστώς, το τελευταίο που θα ήθελε να δει είναι να αναβιώνει ο από βορρά κίνδυνος με την μετονομασία αυτών των ανθρώπων σε Σέρβους ή Βούλγαρους. Οι «Μακεδόνες», τους οποίους εμείς πια αποκαλούσαμε «Σλαβομακεδόνες» για να τα’ χουμε καλά με τους εαυτούς μας, αντιμετωπίστηκαν περίπου όπως οι ρευστής συνείδησης σλαβόφωνοι στις αρχές του αιώνα: Μια εθνότητα μικρή σε μέγεθος, την οποία θα μπορούσαμε κάποτε, υπό άλλες συνθήκες, να προσεταιριστούμε, αφού δεν θα αισθάνονται ούτε Βούλγαροι, ούτε Σέρβοι.
** Το θέμα δημοσιεύεται στη Live Sport της Κυριακής
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ ΣΤΟΝ HARDDOG:
1) Τα λάθος μηνύματα για τη Μακεδονία
2) Οι γείτονές μας και το «Μακεδονικό»
3) Η δυστυχία να είσαι Βαλκάνιος
Ακολουθήστε το μπλογκ στο facebook και κάνετε like, αν σας αρέσει, πατώντας εδώ
ανάλυση του ΑΡΓΥΡΗ ΠΑΓΑΡΤΑΝΗ
Κάλλιο αργά, παρά ποτέ. Έπρεπε να περάσει περίπου ένας μήνας ενδελεχούς ανάλυσης και διαπραγματεύσεων, για να καταλάβει ένα μέρος των Ελλήνων ότι το κυριότερο πρόβλημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί δεν είναι τόσο
το όνομα του γειτονικού κρατιδίου, αλλά το πώς θα ονομάζεται η εθνοτική ομάδα που αποτελεί την πλειοψηφία! Ακόμα κι αν οι γείτονες συμφωνούσαν να ονομάσουν τη χώρα τους «Βαρδαρία» ή «Δαρδανία» ή οτιδήποτε άλλο, αν επιμείνουν να ονομάζουν τους εαυτούς τους Μακεδόνες σκέτο η ελληνική πλευρά θα έχει κάνει μια τρύπα στο νερό!
Την ημέρα του δεύτερου συλλαλητηρίου για τη Μακεδονία, που θα γίνει στην Αθήνα και αναμένεται να έχει μεγαλύτερη συμμετοχή (και… τηλεοπτική κάλυψη) από το πρώτο, η στήλη ανάμεσα στους επαίνους και στα αναθέματα θα επιλέξει τον… τρίτο δρόμο: Μια βουτιά στην Ιστορία, που αποδεικνύει ότι οι ασαφείς όροι «Μακεδονία» και «Μακεδόνες» στον προσδιορισμό των σλαβόφωνων κατοίκων της περιοχής, ήταν για δεκαετίες απολύτως αποδεκτός και για τις τρεις κρατικές δυνάμεις που διεκδίκησαν την γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία). Και έγινε αποδεκτός όχι σαν σίγουρη λύση, αλλά σαν… εκκρεμότητα, σαν «το μη χείρον βέλτιστον», που άφηνε υποσχέσεις για περαιτέρω ανακατατάξεις στο μέλλον…
Οι κινήσεις της Βουλγαρίας
Κατ’ αρχάς, δυστυχώς για τους γείτονές μας, ακόμα και τα ιστορικά περιστατικά που επικαλούνται ως απαρχή της κρατικής τους οντότητας (εξέγερση του Ίλιντεν και Δημοκρατία του Κρούσοβο) δεν κάνουν λόγο για «μακεδονικό έθνος», αλλά για «λαούς που κατοικούν τη Μακεδονία». Περιστατικά που αποδίδονται σωστά στα βουλγαρικά συμφέροντα στην περιοχή, που ήθελαν να δημιουργήσουν επαναστατικό τετελεσμένο για να προσαρτήσουν όλη την περιοχή της Μακεδονίας. Μην ξεχνάμε ότι το ίδιο έκαναν το 1885, όταν «ενσωμάτωσαν» στη Βουλγαρία την περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας, παρά το γεγονός ότι οι βουλγαρικής καταγωγής κάτοικοί της ήταν σαφώς λιγότεροι από τους μισούς…
Αυτούς τους ανθρώπους που μιλούσαν κυρίως το σλαβόφωνο ιδίωμα στην περιοχή της Μακεδονίας (φυσικά οι περισσότεροι ήταν δίγλωσσοι) ο κάθε λαός προσπαθούσε να τους προσεταιριστεί με το δικό του τρόπο στις αρχές του 20ου αιώνα, τότε που δεν υπήρχαν ακόμα σύνορα και όλη η περιοχή ανήκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για τους Βούλγαρους αυτοί οι άνθρωποι θεωρούνται απόλυτοι συμπατριώτες τους, επειδή μιλάνε μια συγγενή γλώσσα. Οι Σέρβοι τους θεωρούν «Σλάβους» ρευστής εθνικής συνείδησης (κάτι που επίσης ισχύει, αφού μόνο κάποιοι απ’ αυτούς είχαν δεχτεί βουλγαρικά σχολεία στα χωριά τους και είχαν προσχωρήσει στη βουλγαρική εξαρχία).
«Έλληνες σλαβόφωνοι» ή «Γραικομάνοι»
Όσο για την Ελλάδα, αυτή στεκόταν περισσότερο στην θρησκευτική τους συνείδηση και έκανε σαφή διαχωρισμό μεταξύ των «εξαρχικών», δηλαδή των κατοίκων που είχαν δεχτεί τους επισκόπους και τους παπάδες της βουλγαρικής εξαρχίας, και των «πατριαρχικών», δηλαδή αυτών που παρέμειναν πιστοί στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτοί οι άνθρωποι ονομάστηκαν από εμάς «Έλληνες σλαβόφωνοι», ενώ οι Βούλγαροι τους αποκαλούσαν υποτιμητικά «Γραικομάνους», δηλαδή… μιμητές των Ελλήνων χωρίς να είναι Έλληνες!
Το πόσοι ήταν οι ελληνικής συνείδησης σλαβόφωνοι και πόσοι οι βουλγαρικής αποτέλεσε εξαρχής σημείο τριβής. Είναι τόσο αντιφατικά τα στοιχεία των απογραφών, είτε από τις επίσημες οθωμανικές πηγές, είτε από αξιωματούχους της εποχής, που είναι φανερό ότι ο καθένας προσπαθούσε να προωθήσει τα συμφέροντά του μέσω του μαγειρέματος αυτού του αριθμού, διότι έδινε την πλειοψηφία στην περιοχή, άρα και το θεωρητικό «δικαίωμα» κυριαρχίας της…
Το σχέδιο του Τίτο
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, οπότε καθορίστηκαν τα σύνορα, και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα πράγματα ξεκαθάρισαν. Οι Γιουγκοσλάβοι του Τίτο κατάλαβαν ότι η διαδικασία σερβικής αφομοίωσης που είχαν επιχειρήσει δεν απέδιδε. Από το να τους ονομάσουν «Βούλγαρους», λοιπόν, προτίμησαν το «Μακεδόνες». Ο Τίτο, άλλωστε, το έκανε την ίδια στιγμή και στη Βοσνία, όταν «ανακάλυψε» το… έθνος των Βοσνίων, που δεν είναι τίποτε άλλο από μουσουλμάνοι Σλάβοι. Με τον όρο «Μακεδόνες» ο Τίτο πετύχαινε δύο τρυγόνια μ’ ένα σμπάρο: Και εξουδετέρωσε οποιαδήποτε βουλγαρική πίεση για μειονότητα μέσα στη χώρα του, αλλά και μέσω της προπαγάνδας άφηνε υποσχέσεις για μελλοντική επέκταση της Γιουγκοσλαβίας προς νότο, λόγω της «Αιγιακής Μακεδονίας»…
Το «ναι μεν αλλά» των Βουλγάρων
Οι Βούλγαροι, ηττημένοι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (και απογυμνωμένοι από τις περιοχές που πρόσκαιρα κατείχαν, δηλαδή την περιοχή της Θράκης και Ανατολικής Μακεδονίας στην Ελλάδα, αλλά και του κρατιδίου) αναγκάστηκαν να αποδεχτούν τον όρο Μακεδονία ως… αναγκαίο κακό. Από το να εξαναγκαστούν οι κάτοικοι να δηλώσουν Σέρβοι (κάτι που υπήρχε ως σκέψη, και μάλιστα είχε συζητηθεί επισήμως) καλύτερα το «Μακεδόνες», που έδινε μια υπόσχεση ανακατανομής των συνόρων στο μέλλον. Γι’ αυτό και η Βουλγαρία έσπευσε να αναγνωρίσει το κρατίδιο ως «Μακεδονία» σκέτο, αλλά δηλώνει σαφώς ότι δεν δέχεται να ονομάζεται ο λαός «Μακεδόνες».
Και η Ελλάδα; Έχοντας απαλλαγεί από την βουλγαρική κατοχή και πιεζόμενη (τουλάχιστον μετά το 1948) από τους Συμμάχους της να μην δημιουργεί προβλήματα στο γιουγκοσλαβικό καθεστώς, το τελευταίο που θα ήθελε να δει είναι να αναβιώνει ο από βορρά κίνδυνος με την μετονομασία αυτών των ανθρώπων σε Σέρβους ή Βούλγαρους. Οι «Μακεδόνες», τους οποίους εμείς πια αποκαλούσαμε «Σλαβομακεδόνες» για να τα’ χουμε καλά με τους εαυτούς μας, αντιμετωπίστηκαν περίπου όπως οι ρευστής συνείδησης σλαβόφωνοι στις αρχές του αιώνα: Μια εθνότητα μικρή σε μέγεθος, την οποία θα μπορούσαμε κάποτε, υπό άλλες συνθήκες, να προσεταιριστούμε, αφού δεν θα αισθάνονται ούτε Βούλγαροι, ούτε Σέρβοι.
** Το θέμα δημοσιεύεται στη Live Sport της Κυριακής
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ ΣΤΟΝ HARDDOG:
1) Τα λάθος μηνύματα για τη Μακεδονία
2) Οι γείτονές μας και το «Μακεδονικό»
3) Η δυστυχία να είσαι Βαλκάνιος
Ακολουθήστε το μπλογκ στο facebook και κάνετε like, αν σας αρέσει, πατώντας εδώ
Αποποίηση ευθύνης
Ο ιστότοπος είναι μια πλήρως αυτοματοποιημένη υπηρεσία συνάθροισης, ταξινόμησης και ανάρτησης συνοπτικών ειδήσεων και νέων από άλλους ελληνικούς ειδησεογραφικούς ιστότοπους, μέσω της τεχνολογίας RSS. Δεν αναλαμβάνουμε καμία ευθύνη για την επάρκεια, ποιότητα, πληρότητα ή ακρίβεια των ειδήσεων και των νέων που δημοσιεύονται. Δείτε περισσότερα στο τμήμα "Αποποίηση Ευθύνης" των Ορων Χρήσης.