Ποιος είναι ο σωστός κανόνας για το τελικό ν; Λέμε «Πάμε στη θάλασσα» ή «Πάμε στην θάλασσα»; Γράφουμε “Η Αλίκη ήπιε καφέ με το ναυτικό” ή “Η Αλίκη ήπιε καφέ με τον ναυτικό”; Πότε το βάζουμε το ρημάδι το -ν σε ένα άρθρο και πότε όχι; Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε τον σωστό κανόνα της γραμματικής για το τελικό -ν ώστε να μιλάτε και να γράφετε σωστά ελληνικά.
Αν δεν το γνωρίζατε ο κανόνας για το τελικό -ν άλλαξε το 2009. Τώρα πια βάζουμε πάντα το τελικό -ν στην αιτιατική ενικού των αρσενικού γένους άρθρων στις αντωνυμίες τρίτου προσώπου, καθώς και στην αιτιατική ενικού των θηλυκού γένους άρθρων και αντωνυμίες τρίτου προσώπου, αν η επόμενη λέξη ξεκινά από α, ε, η, ι, κ, ξ, ο, π, τ, υ, ψ, ω, μπ, ντ, τσ, τζ, γκ. Ακούγεται μπερδεμένο; Κι όμως, η προηγούμενη πρόταση συμπυκνώνει όλο τον κανόνα.
Ιδού και τα πειστήρια για το πότε βάζουμε τελικό -ν και πότε όχι.
Ο παλιός κανόνας του τελικού ν
Καταρχάς, λίγη ιστορία ώστε να ξεκαθαρίσουμε το θέμα. Η Νεοελληνική Γραμματική (Αναπροσαρμογή της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 1985), με την οποία έμαθαν ελληνικά γενιές και γενιές Ελλήνων, έγραφε για το τελικό ν τα εξής:
Σε μερικές λέξεις άλλοτε φυλάγεται το τελικό τους ν και άλλοτε χάνεται. Οι λέξεις αυτές είναι το άρθρο τον, την, το αριθμητικό και αόριστο άρθρο έναν, η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτήν, την και τα άκλιτα δεν, μην.
Π.χ.: τον άνθρωπο, το θρόνο, τον καιρό, το δάσκαλο, την πόλη, τη χώρα, δεν έχω, δε φοβούμαι, μην τρως, μη βιάζεσαι.
Φυλάγουν το τελικό ν, όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από σύμφωνο στιγμιαίο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ) ή διπλό (ξ, ψ).
Π.χ.: τον αέρα, έναν καιρό, είδα έναν ξένο, μην ακούτε, δεν μπορώ, τον τόπο, δεν είδα, μην περάσεις, την ντροπή, την πρόφτασα, αυτήν ήθελα.
Χάνουν το τελικό ν, όταν η ακόλουθη λέξη αρχίζει από σύμφωνο εξακολουθητικό (γ, β, δ, χ, φ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ).
Π.χ.: το γέρο, τη χαρά, τη μητέρα, τη ζωγραφίζει, τη βρύση, το φόβο, τη νίκη, αυτή θέλω, δε γράφω, τη φοβήθηκα, μη ρωτάς, μη δέχεσαι, ένα λαό, μη σταματάς.
Το τελικό ν φυλάγεται πάντοτε στο άρθρο των, στην προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου αυτόν, τον, καθώς και στο τροπικό επίρρημα σαν.
Π.χ.: των φίλων μου, των συμμαθητών μου, αυτόν θέλω, τον βλέπω, φώναξέ τον, σαν θάλασσα, σαν βαρύ είναι.
Αυτά μαθαίναμε για γενιές και γενιές και γι’αυτό υπάρχει μπέρδεμα σήμερα. Γιατί ο Τριανταφυλλίδης μας έλεγε να γράφουμε π.χ. “το γέρο” δηλαδή το -ν να χάνεται επειδή ακολουθεί λέξη από σύμφωνο εξακολουθητικό (γέρος), κανόνας που όμως δεν ισχύει πια. Δείτε γιατί...
Ο νέος κανόνας του τελικού -ν
Όπως είπαμε, ο παραπάνω κανόνας για το πότε βάζουμε τελικό -ν, άλλαξε από το 2009. Σύμφωνα λοιπόν με τη Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας για τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου των Σωφρόνη Χατζησαββίδη και Αθανασίας Χατζησαββίδου (Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 2009) ο νέος κανόνας για το τελικό -ν είναι ο εξής:
Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του θηλυκού γένους του οριστικού άρθρου (τη[ν]/στη[ν]) και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτή[ν], τη[ν]), καθώς και το τελικό ν των αρνητικών επιρρημάτων δε(ν) και μη(ν), διατηρείται στο γραπτό λόγο, μόνο όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από ένα από τα παρακάτω: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ.
Π.χ.: «Μίλησε με την κόρη του», «Παρακολουθούσε με προσοχή τη ροή του νερού», «Αν και ήρθε αργά, τη δέχτηκαν με χαρά», «Όταν μιλούσε η Θάλεια, δεν την άκουγε κανένας».
Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του αρσενικού γένους του οριστικού και του αόριστου άρθρου (τον/στον, έναν), καθώς και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτόν, τον), διατηρείται στο γραπτό λόγο πάντοτε, στον προφορικό όμως λόγο προφέρεται συνήθως μόνο στις περιπτώσεις που ακολουθούν φωνήεντα ή τα: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ.
Π.χ.: «Ο Σωτήρης χθες πήγε βόλτα με έναν συμμαθητή του στον ζωολογικό κήπο», «Αυτόν τον άνθρωπο δεν τον συνάντησε ποτέ».
Με απλά λόγια, πότε βάζουμε τελικό -ν
Το τελικό -ν παραμένει στα άρθρα την/στην και στις προσωπικές αντωνυμίες αυτήν/την και στα αρνητικά επιρρήματα δεν/μην όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από στιγμιαίο ή διπλό σύμφωνο (κ, π, τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ, ψ, ξ)
Το τελικό -ν χάνεται από τις παραπάνω λέξεις όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από εξακολουθητικό σύμφωνο (γ, β, δ, χ, φ, θ, μ, ν, λ, ρ, σ, ζ)
Όταν, π.χ. η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από Κ, Π, Τ, Ψ, Ξ, τότε, μπαίνει ν στο τέλος του άρθρου που είναι πριν από αυτή.
Επίσης, το τελικό ν να διατηρείται πάντα στα αρσενικά άρθρα /τον/στον και στις αντωνυμίες τρίτου προσώπου αυτόν/τον. Αυτή η αλλαγή έγινε για να αποφευχθεί η σύγχυση μεταξύ αρσενικού και ουδετέρου γένους. Οπότε λέμε πχ. τον αδερφό ή τον πατέρα.
Και για να ξέρετε, όλα τα παραπάνω τα μαθαίνουν τα παιδάκια στην Ε' και στην Στ' Δημοτικού. Ορίστε στιγμιότυπο από το βιβλίο της Γραμματικής τους, όπου οι μαθητές μαθαίνουν τον νέο κανόνα για το πότε βάζουμε και πότε όχι το τελικό -ν σε άρθρα και αντωνυμίες
Άλλες περιπτώσεις
Το τελικό -ν παραμένει:
- Στο αριθμητικό εκατό(ν), όταν συνδυάζεται με άλλον αριθμό που αρχίζει από φωνήεν: εκατόν ένα, εκατόν εξήντα κ.λπ.
- Στην αιτιατική μιαν, όταν ακολουθεί λέξη που από α: μιαν άλλη λύση, μιαν άσπρη μέρα κ.λπ.
Τέλος, στο απαγορευτικό “μην”, το τελικό -ν:
- Παραμένει μπροστά από τις μετοχές σε -οντας και -ώντας (μην έχοντας)
- Παραλείπεται στις λόγιες μετοχές (π.χ. οι μη καπνίζοντες)
Τι γίνεται με το “σαν”;
Ο υποθετικός σύνδεσμος σαν κρατάει πάντα το ν, γιατί πολύ απλά το ‘ν’ του δεν είναι τελικό.
π.χ. Μας κοίταζε σαν χαζός.
Κάθε άλλη προσθήκη τελικού ν σε οποιαδήποτε λέξη θεωρείται πλέον απομεινάρι της καθαρεύουσας. Π.χ στη φράση “Όλον αυτόν τον κόσμο” το -ν στο όλον είναι λάθος!
Όπως θα είδατε ο νέος κανόνας είναι εξαιρετικά απλός και σωστός. Και πρέπει να τον χρησιμοποιούμε σωστά, γιατί ένα πολύ μικρό λάθος σε μία λέξη μπορεί να αλλοιώσει το νόημα μίας ολόκληρης πρότασης! Να θυμάστε ότι δεν είναι δύσκολο να μιλάμε και να γράφουμε σωστά ελληνικά, διατηρώντας την ευφωνία, την αρμονία και την αισθητική του λόγου, αρκεί να φρεσκάρουμε συχνά στη μνήμη μας τους παραπάνω κανόνες...
Disclaimer
Ο ιστότοπος είναι μια πλήρως αυτοματοποιημένη υπηρεσία συνάθροισης, ταξινόμησης και ανάρτησης συνοπτικών ειδήσεων και νέων από άλλους ελληνικούς ειδησεογραφικούς ιστότοπους, μέσω της τεχνολογίας RSS. Δεν αναλαμβάνουμε καμία ευθύνη για την επάρκεια, ποιότητα, πληρότητα ή ακρίβεια των ειδήσεων και των νέων που δημοσιεύονται. Δείτε περισσότερα στο τμήμα "Αποποίηση Ευθύνης" των Ορων Χρήσης.