ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΠΟΥ ΒΡΕΘΗΚΕ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑΣ - Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕ ΚΑΙ Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ «ΠΡΟΣ ΤΑ ΔΕΞΙΑ»
Του ΑΡΓΎΡΗ ΠΑΓΑΡΤΑΝΗ
Η μακρινή Υεμένη και ο εμφύλιος πόλεμος που μαίνεται εκεί από το 2011 μπήκε στην καθημερινότητά μας από το παράθυρο. Μπορεί κανείς να μην κατάλαβε αν τελικά έχουν αγοραστεί ή όχι από τη Σαουδική Αραβία τα
βλήματα που ανήκουν στην Ελλάδα και προορίζονται για εκεί, ωστόσο το εν πολλοίς ανυποψίαστο για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο ελληνικό κοινό έμαθε ότι σ’ αυτή την περιοχή της γης υπάρχει πόλεμος, μάλιστα με διεθνείς κι όχι μόνο περιφερειακές προεκτάσεις.
Η βασίλισσα κι ο καφές: Το όνομα της Υεμένης έρχεται από την αραβική λέξη «Αλ Γιαμάν», που κυριολεκτικά σημαίνει «προς τα δεξιά»! Όταν κάποιος βρίσκεται στην αραβική χερσόνησο και κοιτάζει προς την ανατολή, η Υεμένη βρίσκεται πράγματι στο δεξί του χέρι… Το παλιό της όνομα ήταν Ευδαίμων Αραβία, δηλαδή… ευτυχισμένη. Και πώς να μην ήταν ευτυχισμένη, αφού λόγω ορεινών όγκων και κλίματος είναι η μοναδική περιοχή στην αραβική χερσόνησο που… βρέχει, υπάρχει πυκνή βλάστηση και τοπία τελείως διαφορετικά απ’ αυτά που έχουμε συνηθίσει, με απέραντες ερήμους και ούτε ένα δεντράκι.
Η Υεμένη ήταν ανεξάρτητο βασίλειο ακόμα από τους βιβλικούς χρόνους. Η περίφημη βασίλισσα του Σαβά, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη ότι επισκέφθηκε τον βασιλιά Σολομώντα και τον εντυπωσίασε με την εξυπνάδα της, είχε εκεί την έδρα της. Το μόνο… κακό της Υεμένης είναι ότι δεν έχει πετρέλαιο, όπως έχουν σχεδόν όλες οι άλλες αραβικές χώρες. Το κύριο εξαγωγικό προϊόν της ήταν ο πασίγνωστος καφές μόκα, το όνομα του οποίου προέρχεται από την ομώνυμη πόλη.
Χίλια χρόνια διαίρεση: Η περιοχή της Υεμένης όπως τη βλέπουμε στους χάρτες δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ ενιαίο κράτος. Υπήρξαν σημαντικότατες φυλετικές διαιρέσεις, όπως και στις περισσότερες αραβικές χώρες, όμως η κύρια διαίρεση είναι θρησκευτική. Περίπου οι μισοί Υεμενίτες είναι Ζαϊντιστές, δηλαδή ακολουθούν ένα παρακλάδι του σιιτικού ισλάμ, που πήρε το όνομά του από τον Ζαϊντ Ιμπν Αλί, ιμάμη που διέδωσε τον μουσουλμανισμό στην περιοχή. Οι Ζαϊντιστές είναι συγκεντρωμένοι στα βόρεια της χώρας και οι ιμάμηδες κυβερνούσαν τις περιοχές αυτές για σχεδόν 1.000 χρόνια, πότε ως ανεξάρτητοι, πότε ως υποτελείς των Οθωμανών. Η βόρεια Υεμένη ανεξαρτητοποιήθηκε το 1918 ως βασίλειο.
Ο νότος ήταν… άλλο πράγμα. Διαιρεμένοι σε διάφορες φυλές, πιστοί στο σουνιτικό ισλάμ, οι νότιοι Υεμενίτες δεν είχαν πολλές σχέσεις με τους Ζαϊντιστές. Το 1839 οι Βρετανοί κατέλαβαν την πόλη του Άντεν στο νότο και τη μετέτρεψαν σε μια τεράστια ναυτική-στρατιωτική βάση. Η κυριαρχία τους επεκτάθηκε τριγύρω, αλλά επειδή τους ενδιέφερε μόνο η πόλη του Άντεν αποφάσισαν να κυβερνούν… δι’ αντιπροσώπων. Έτσι δημιούργησαν ούτε ένα και δύο, αλλά 15 τυπικά αυτόνομα κράτη (προτεκτοράτα), τα οποία ένωσαν το 1962 στην Ομοσπονδία της Νότιας Αραβίας. Όταν αποσύρθηκαν το 1967 από το Άντεν, η περιοχή έγινε το ανεξάρτητο κράτος της Νότιας Υεμένης.
Ένωση και αντιδράσεις: Το 1990 οι δύο Υεμένες ενώθηκαν. Όμως ένωση ουσιαστική δεν υπήρξε ποτέ. Ο Αλί Αμπτνουλάχ Σαλέχ, ήδη πρόεδρος του βόρειου κομματιού από το 1978, είχε να αντιμετωπίσει εκτός από αποσχιστικά κινήματα στο νότο και την μεγάλη δυσαρέσκεια του πληθυσμού για την φτώχεια και την αυταρχική διακυβέρνηση. Τότε δημιουργήθηκε το κίνημα των Χούθι, στην αρχή ως ένωση φοιτητών, μετά ως επαναστατική οργάνωση και στο τέλος ως κανονικός στρατός. Το 2011, εν μέσω αλλαγών σε όλες τις αραβικές χώρες (Αραβική Άνοιξη), ο Σαλέχ μετά από πολλές πιέσεις ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την εξουσία κι ανέλαβε ο αντιπρόεδρός του Μανσούρ Χαντί, για να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Δεν ηρέμησαν, όμως. Οι Χούθι έκαναν την κίνησή τους, εκμεταλλεύθηκαν την αστάθεια του καθεστώτος και πέτυχαν να πάρουν υπό τον έλεγχό τους στην αρχή τις βόρειες επαρχίες της χώρας και μετά την πρωτεύουσα Σάνα. Ο Χαντί αποσύρθηκε στο νότο, στο Άντεν.
Διεθνείς παρεμβάσεις: Εδώ εμπλέκονται οι δυνάμεις της περιοχής. Η Σαουδική Αραβία αποφάσισε να ηγηθεί ενός διεθνούς αραβικού συνασπισμού για τη σωτηρία του Χαντί και του καθεστώτος του. Δύο οι βασικοί της λόγοι: Δεν θα ήθελε με τίποτα να δει μια σιιτική χώρα στα νότια σύνορά της, και δεν θα ήθελε επίσης με τίποτα η κρίση να επεκταθεί και στις δικές της νοτιοδυτικές επαρχίες (Νατζράν και Ασίρ), τις οποίες «κέρδισε» με πόλεμο με την Υεμένη τη δεκαετία του 1930 και οι Υεμενίτες δεν έχουν σταματήσει να τις θεωρούν «δικές τους» περιοχές.
Από την άλλη, το Ιράν. Οι σιίτες μουλάδες της Τεχεράνης βλέπουν με καλό μάτι ένα σιιτικό προγεφύρωμα στην (σουνιτικής πλειοψηφίας) αραβική χερσόνησο και βοηθούν παρασκηνιακά τους επαναστάτες Χούθι, όπως κάνουν π.χ. με την επίσης σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου. Στην ουσία η σύγκρουση της Υεμένης έχει μετατραπεί σε περιφερειακό πόλεμο Σαουδικής Αραβίας-Ιράν σε… ξένο αχυρώνα.
(Δημοσιεύτηκε στη Live Sport της Τετάρτης, 29 Νοεμβρίου, με τίτλο «Υεμένη, ένα μπλέξιμο άνευ προηγουμένου»)
Του ΑΡΓΎΡΗ ΠΑΓΑΡΤΑΝΗ
Η μακρινή Υεμένη και ο εμφύλιος πόλεμος που μαίνεται εκεί από το 2011 μπήκε στην καθημερινότητά μας από το παράθυρο. Μπορεί κανείς να μην κατάλαβε αν τελικά έχουν αγοραστεί ή όχι από τη Σαουδική Αραβία τα
βλήματα που ανήκουν στην Ελλάδα και προορίζονται για εκεί, ωστόσο το εν πολλοίς ανυποψίαστο για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο ελληνικό κοινό έμαθε ότι σ’ αυτή την περιοχή της γης υπάρχει πόλεμος, μάλιστα με διεθνείς κι όχι μόνο περιφερειακές προεκτάσεις.
Η βασίλισσα κι ο καφές: Το όνομα της Υεμένης έρχεται από την αραβική λέξη «Αλ Γιαμάν», που κυριολεκτικά σημαίνει «προς τα δεξιά»! Όταν κάποιος βρίσκεται στην αραβική χερσόνησο και κοιτάζει προς την ανατολή, η Υεμένη βρίσκεται πράγματι στο δεξί του χέρι… Το παλιό της όνομα ήταν Ευδαίμων Αραβία, δηλαδή… ευτυχισμένη. Και πώς να μην ήταν ευτυχισμένη, αφού λόγω ορεινών όγκων και κλίματος είναι η μοναδική περιοχή στην αραβική χερσόνησο που… βρέχει, υπάρχει πυκνή βλάστηση και τοπία τελείως διαφορετικά απ’ αυτά που έχουμε συνηθίσει, με απέραντες ερήμους και ούτε ένα δεντράκι.
Η Υεμένη ήταν ανεξάρτητο βασίλειο ακόμα από τους βιβλικούς χρόνους. Η περίφημη βασίλισσα του Σαβά, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη ότι επισκέφθηκε τον βασιλιά Σολομώντα και τον εντυπωσίασε με την εξυπνάδα της, είχε εκεί την έδρα της. Το μόνο… κακό της Υεμένης είναι ότι δεν έχει πετρέλαιο, όπως έχουν σχεδόν όλες οι άλλες αραβικές χώρες. Το κύριο εξαγωγικό προϊόν της ήταν ο πασίγνωστος καφές μόκα, το όνομα του οποίου προέρχεται από την ομώνυμη πόλη.
Χίλια χρόνια διαίρεση: Η περιοχή της Υεμένης όπως τη βλέπουμε στους χάρτες δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ ενιαίο κράτος. Υπήρξαν σημαντικότατες φυλετικές διαιρέσεις, όπως και στις περισσότερες αραβικές χώρες, όμως η κύρια διαίρεση είναι θρησκευτική. Περίπου οι μισοί Υεμενίτες είναι Ζαϊντιστές, δηλαδή ακολουθούν ένα παρακλάδι του σιιτικού ισλάμ, που πήρε το όνομά του από τον Ζαϊντ Ιμπν Αλί, ιμάμη που διέδωσε τον μουσουλμανισμό στην περιοχή. Οι Ζαϊντιστές είναι συγκεντρωμένοι στα βόρεια της χώρας και οι ιμάμηδες κυβερνούσαν τις περιοχές αυτές για σχεδόν 1.000 χρόνια, πότε ως ανεξάρτητοι, πότε ως υποτελείς των Οθωμανών. Η βόρεια Υεμένη ανεξαρτητοποιήθηκε το 1918 ως βασίλειο.
Ο νότος ήταν… άλλο πράγμα. Διαιρεμένοι σε διάφορες φυλές, πιστοί στο σουνιτικό ισλάμ, οι νότιοι Υεμενίτες δεν είχαν πολλές σχέσεις με τους Ζαϊντιστές. Το 1839 οι Βρετανοί κατέλαβαν την πόλη του Άντεν στο νότο και τη μετέτρεψαν σε μια τεράστια ναυτική-στρατιωτική βάση. Η κυριαρχία τους επεκτάθηκε τριγύρω, αλλά επειδή τους ενδιέφερε μόνο η πόλη του Άντεν αποφάσισαν να κυβερνούν… δι’ αντιπροσώπων. Έτσι δημιούργησαν ούτε ένα και δύο, αλλά 15 τυπικά αυτόνομα κράτη (προτεκτοράτα), τα οποία ένωσαν το 1962 στην Ομοσπονδία της Νότιας Αραβίας. Όταν αποσύρθηκαν το 1967 από το Άντεν, η περιοχή έγινε το ανεξάρτητο κράτος της Νότιας Υεμένης.
Ένωση και αντιδράσεις: Το 1990 οι δύο Υεμένες ενώθηκαν. Όμως ένωση ουσιαστική δεν υπήρξε ποτέ. Ο Αλί Αμπτνουλάχ Σαλέχ, ήδη πρόεδρος του βόρειου κομματιού από το 1978, είχε να αντιμετωπίσει εκτός από αποσχιστικά κινήματα στο νότο και την μεγάλη δυσαρέσκεια του πληθυσμού για την φτώχεια και την αυταρχική διακυβέρνηση. Τότε δημιουργήθηκε το κίνημα των Χούθι, στην αρχή ως ένωση φοιτητών, μετά ως επαναστατική οργάνωση και στο τέλος ως κανονικός στρατός. Το 2011, εν μέσω αλλαγών σε όλες τις αραβικές χώρες (Αραβική Άνοιξη), ο Σαλέχ μετά από πολλές πιέσεις ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την εξουσία κι ανέλαβε ο αντιπρόεδρός του Μανσούρ Χαντί, για να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Δεν ηρέμησαν, όμως. Οι Χούθι έκαναν την κίνησή τους, εκμεταλλεύθηκαν την αστάθεια του καθεστώτος και πέτυχαν να πάρουν υπό τον έλεγχό τους στην αρχή τις βόρειες επαρχίες της χώρας και μετά την πρωτεύουσα Σάνα. Ο Χαντί αποσύρθηκε στο νότο, στο Άντεν.
Διεθνείς παρεμβάσεις: Εδώ εμπλέκονται οι δυνάμεις της περιοχής. Η Σαουδική Αραβία αποφάσισε να ηγηθεί ενός διεθνούς αραβικού συνασπισμού για τη σωτηρία του Χαντί και του καθεστώτος του. Δύο οι βασικοί της λόγοι: Δεν θα ήθελε με τίποτα να δει μια σιιτική χώρα στα νότια σύνορά της, και δεν θα ήθελε επίσης με τίποτα η κρίση να επεκταθεί και στις δικές της νοτιοδυτικές επαρχίες (Νατζράν και Ασίρ), τις οποίες «κέρδισε» με πόλεμο με την Υεμένη τη δεκαετία του 1930 και οι Υεμενίτες δεν έχουν σταματήσει να τις θεωρούν «δικές τους» περιοχές.
Από την άλλη, το Ιράν. Οι σιίτες μουλάδες της Τεχεράνης βλέπουν με καλό μάτι ένα σιιτικό προγεφύρωμα στην (σουνιτικής πλειοψηφίας) αραβική χερσόνησο και βοηθούν παρασκηνιακά τους επαναστάτες Χούθι, όπως κάνουν π.χ. με την επίσης σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου. Στην ουσία η σύγκρουση της Υεμένης έχει μετατραπεί σε περιφερειακό πόλεμο Σαουδικής Αραβίας-Ιράν σε… ξένο αχυρώνα.
(Δημοσιεύτηκε στη Live Sport της Τετάρτης, 29 Νοεμβρίου, με τίτλο «Υεμένη, ένα μπλέξιμο άνευ προηγουμένου»)
Αποποίηση ευθύνης
Ο ιστότοπος είναι μια πλήρως αυτοματοποιημένη υπηρεσία συνάθροισης, ταξινόμησης και ανάρτησης συνοπτικών ειδήσεων και νέων από άλλους ελληνικούς ειδησεογραφικούς ιστότοπους, μέσω της τεχνολογίας RSS. Δεν αναλαμβάνουμε καμία ευθύνη για την επάρκεια, ποιότητα, πληρότητα ή ακρίβεια των ειδήσεων και των νέων που δημοσιεύονται. Δείτε περισσότερα στο τμήμα "Αποποίηση Ευθύνης" των Ορων Χρήσης.